Κοινωνία ΠΑΜΘ: Απόδοση στον Δείκτη EU-SPI

Στον δείκτη της κάλυψης «βασικών ανθρωπίνων αναγκών», η ΠΑΜΘ βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο.

Στη διάσταση αυτή,  η ΠΑΜΘ, πέραν της παροχής προσωπικής ασφάλειας, έχει χαμηλή απόδοση. Ιδιαίτερα στις διαστάσεις παροχής στέγης, ύδρευσης και υγιεινής,  περίθαλψης και διατροφής  παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο. σε υψηλά ποσοστά.

H συνιστώσα της περίθαλψης και διατροφής προκύπτει από ένα σύνολο δεδομένων  που αφορούν σε μολυσματικές ασθένειες, παιδική θνησιμότητα και καχεξία, μητρική θνησιμότητα, υποσιτισμό και διατροφή χαμηλή σε φρούτα και λαχανικά (Global Index 2022: Data Definitions, Social Progress). Αθροιστικά ο δείκτης παρουσιάζει ότι υπάρχουν σημαντικά ζητήματα στη διατροφή και βασική περίθαλψη των πολιτών της ΠΑΜΘ.

Αντίστοιχα, η συνιστώσα στέγασης λαμβάνει υπόψιν την ποιότητα αέρα εντός της οικίας με μεταβλητή θανάτους που αποδίδονται σε κακή ποιότητα αέρα εντόις της οικίας. Επιπρόσθετα, συνυπολογίζει την οικονομική προσβασιμότητα σε στέγη, την πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και τη χρήση καθαρών καυσίμων και τεχνολογιας για το μαγείρεμα. Σε αυτή την κατηγορία γίνεται εμφανές ότι οι κάτοικοι της ΠΑΜΘ, αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος στέγασης, περιορισμένη πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια  και υποφέρουν από οικιακή ατμοσφαιρική ρύπανση, με κίνδυνο την απώλεια ζωής*.

* Η οικιακή ατμοσφαιρική ρύπανση περιλαμβάνει την έκθεση σε σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα (PM2,5) λόγω της χρήσης στερεών καυσίμων για μαγείρεμα, συμπεριλαμβανομένων του άνθρακα, του κάρβουνου, του ξύλου, των γεωργικών υπολειμμάτων και της κοπριάς των ζώων.

Η συνιστώσα ύδρευσης και υγιεινής υποδεικνύει ότι υπάρχουν ζητήματα στην ύδρευση σε κάποια από τις τέσσερις κατηγορίες (ποιότητα νερού, πρόσβαση σε καθαρή πηγή, υγιεινή, ικανοποίηση από την ποιότητα). Το ζήτημα αυτό πιθανότατα αφορά σε παλιές υποδομές ύδρευσης (σωληνώσεις), οι οποίες καθιστούν το νερό ακατάλληλο βάση των διεθνών προδιαγραφών, στην τελική διάθεση. Υπάρχει προηγούμενο που επιβεβαιώνει το θέμα αυτό με τον Αμερικανικό στρατό στην Αλεξανδρούπολη (Άρθρο). Οι ενέργειες της ΠΑΜΘ θα πρέπει να προσανατολιστούν στην προοδευτική αναβάθμιση των σωληνώσεων. 

Η απόδοση στην τελευταία συνιστώσα είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο., δεδομένου ότι ως χώρα η Ελλάδα έχει πολύ μικρό ποσοστό σε δολοφονίες, αυτοκτονίες και εν γένει εγκληματικότητα. Ωστόσο, η ενισχυμένη απόδοση στους υπόλοιπους δείκτες οφείλεται κυρίως στο έργο της Ελληνικής Αστυνομίας και δεν θα πρέπει επισκιάζει την ανάγκη για επενδύσεις σε υποδομές προς ενίσχυση της οδικής ασφάλειας.

Η ΠΑΜΘ αναλογικά με τις υπόλοιπες περιφέρειες έχει καλή απόδοση με μειωμένο αριθμό οδικών τροχαίων ατυχημάτων. 

Στη διάσταση της παροχής «θεμελιώδης βάσης για την ευημερία»,  η ΠΑΜΘ βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο. (63.9) με βαθμολογία 50. Επιπλέον σε αυτήν τη διάσταση, η ΠΑΜΘ παρουσιάζει τη χαμηλότερη απόδοση από τις τρεις διαστάσεις.

Οι βασικές συνιστώσες της διάστασης αυτής είναι τέσσερις και αναλύονται παρακάτω:

• Πρόσβαση στη Βασική Γνώση: Η ΠΑΜΘ παρουσιάζεται να προσφέρει χαμηλή πρόσβαση σε βασική γνώση. Η συνιστώσα, που προσμετρά  την ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση για όλους, πληθυσμό χωρίς σχολική εκπαίδευση, φοίτηση και δημοτικό σχολείο, επίδοση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την ισότητα των φύλων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σύμφωνα με τη χαμηλή απόδοση στην κατηγορία θα πρέπει να σχεδιασθεί μια νέα στρατηγική προώθησης της ποιοτικής εκπαίδευσης, που θα αντιμετωπίζει τον αναλφαβητισμό, την ισότιμη πρόσβαση και την ισότητα παρέχοντας εργαλεία στους εκπαιδευτικούς να πράξουν το λειτούργημα τους. 
• Πρόσβαση σε πληροφορία και δίκτυα επικοινωνίας. Η εξίσου χαμηλή απόδοση επισημαίνει την ανάγκη για αναπροσαρμογές με στόχο τον εκσυγχρονισμό. Αντικατοπτρίζει την γενικότερη εικόνα καθώς η ΠΑΜΘ, έχει κάνει δειλά βήματα προς τον ψηφιακό της μετασχηματισμό, γεγονός που καθιστά την ψηφιακή διακυβέρνηση σχεδόν αδύνατη ή προβληματική. Επιπλέον, υπάρχουν ανάγκες αναβάθμισης των υποδομών πρόσβασης σε δίκτυα και ταχύτητες και ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεταβλητή της προκατάληψης στην ενημέρωση σχετικά με την κριτική στο καθεστώς και τις πολιτικές απόψεις.  
• Υγεία και ευεξία. Η συνιστώσα μετρά πόσα χρόνια πλέον των 60 ζούν οι άνθρωποι στην περιφέρεια, πρόωρους θανάτους από ασθένειες, ισότιμη πρόσβαση σε περίθαλψη, πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας και ικανοποίηση πολιτών από την ποιότητα περίθαλψης. Προκύπτει ότι οι πολίτες της ΠΑΜΘ έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., χαμηλή ικανοποίηση από την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υγειονομικές υπηρεσίες. 
• Ποιότητα περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα μέτρησης για αυτή η συνιστώσα κρούει κώδωνα κινδύνου καθώς μετρά την έκθεση σε σωματίδια, τοξικό αέρα και την προστασία της βιοποικιλότητας. Σύμφωνα με τα όρια που έχει  θέσει η ΕΕ η μέση ετήσια  τιμή ΡΜ2.5 σωματιδίων άνθρακα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την οριακή τιμή των 25μg/m3. Στην περίπτωση της ΠΑΜΘ, διαπιστώνεται ότι σύμφωνα με δεδομένα από την IQ Air (DATA MAP), 3 πόλεις της ΠΑΜΘ (Ξάνθη, Αλεξανδρούπολη, Ορεστιάδα), συγκαταλέγονται στην λίστα των 20 Ελληνικών πόλεων με τον πιο μολυσμένο αέρα, έχοντας πλησιάσει σημαντικά το συγκεκριμένο όριο. Αυτό μόνο το δεδομένο δίχως να συνυπολογίσουμε τους υπόλοιπους δείκτες, επιτάσσει την ενεργοποίηση του μηχανισμού για την αιτιολόγηση και τη στρατηγική αντιμετώπισης του ζητήματος για αποφυγή κλιμάκωσης.

Συμπερασματικά η ΠΑΜΘ έχει επικίνδυνα χαμηλή απόδοση στην κατηγορία αυτή. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα οι πολίτες της ΠΑΜΘ εκτίθενται σε μολυσμένο αέρα, έχουν περιορισμένη πρόσβαση στην πληροφορία και στη βασική γνώση και χαμηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από τον ευρωπιακό Μ.Ο..  

Η ΠΑΜΘ λειτουργεί παθητικά ως προς τον ψηφιακό της μετασχηματισμό περιμένοντας το ΚΡΑΤΟΣ να λειτουργήσει ως τροφός και να δημιουργήσει ψηφιακές υπηρεσίες. Κάποιες πρωτοβουλίες της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις της Περιφέρειας

Η διάσταση “Ευκαιρίες” του Δείκτη Κοινωνικής Προόδου περιλαμβάνει πτυχές μιας κοινωνίας που σχετίζονται με τα προσωπικά δικαιώματα, τις προσωπικές ελευθερίες και επιλογές, τη συμμετοχικότητα και την πρόσβαση σε προηγμένη εκπαίδευση. Με απλά λόγια η διάσταση αυτή δείχνει κατά πόσο οι πολίτες μιας περιφέρειας μπορούν να κάνουν τις δικές τους επιλογές ζωής και να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.

Οι βασικές συνιστώσες της διάστασης αυτής είναι τέσσερις και αναλύονται παρακάτω:

• Προσωπικά δικαιώματα: Αυτό περιλαμβάνει μέτρα για τα πολιτικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, όπως η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία του συνέρχεσθαι/συνεταιρίζεσθαι και οι ελεύθερες εκλογές. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για το κράτος δικαίου, δηλαδή τον βαθμό στον οποίο οι νόμοι είναι διαφανείς, κατανοητοί και εφαρμόζονται, καθώς και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
• Προσωπική ελευθερία και επιλογή: Αυτό μετρά τον βαθμό στον οποίο τα άτομα έχουν την ελευθερία να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις για τη ζωή τους. Αυτό περιλαμβάνει τις ελευθερίες που σχετίζονται με τη θρησκεία, τη μετακίνηση και το γάμο. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για τους κοινωνικούς κανόνες και τις εχθροπραξίες που θα μπορούσαν να περιορίσουν αυτές τις ελευθερίες.
• Ενσωμάτωση: Αυτό μετρά τον βαθμό στον οποίο μια κοινωνία αποδέχεται τη συνύπαρξη διαφορετικών πληθυσμών Περιλαμβάνει μέτρα για τις διακρίσεις και τη βία κατά των μειονοτήτων, τη θρησκευτική ανοχή, τα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας και την ισότητα της πολιτικής εξουσίας ανά κοινωνική ομάδα. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι η απόδοση της στην κοινωνική ενσωμάτωση που παρουσιάζει μια εικόνα μη ευρωπαϊκής χώρας με βαθμό 38.4 έναντι του ευρωπαϊκού Μ.Ο. που είναι 61.8. Κοινώς, η ΠΑΜΘ δεν είναι φιλόξενο μέρος για ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες με χαμηλή ανοχή στην διαφορετικότητα.
• Πρόσβαση στην προηγμένη εκπαίδευση: Αυτό μετρά τη διαθεσιμότητα και την εγγραφή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και την ποιότητα αυτής της εκπαίδευσης. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την ισότητα των φύλλων στην εγγραφή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η ΠΑΜΘ έχει καλή απόδοση σε αυτή τη συνιστώσα.