Το Μοντέλο της ΣΥΝΘΕΣΗΣ

Η πρόκληση της μετάβασης

H ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ φέρνει ένα νέο σύγχρονο μοντέλο για την διοίκηση, τον σχεδιασμό  και την υλοποίηση των κοινωνικών προγραμμάτων στην ΠΑΜΘ. Ένα μοντέλο που στηρίζεται σε διεθνείς καλές πρακτικές και παρέχει διαφάνεια, προγραμματισμό, στοχοθέτηση και αξιολόγηση με μετρήσιμα αποτελέσματα σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Ένα μοντέλο που έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται και να αλλάζει βάση δεδομένων, αν γίνει αντιληπτό κατά την εφαρμογή του ότι υπάρχουν αστοχίες. Πιο σημαντικό ένα μοντέλο με πλήρη προσανατολισμό στην δημιουργία αξίας για τους πολίτες. O πυρήνας του μοντέλου είναι η μετάβαση σε ένα νέο στυλ διοίκησης το οποίο έχει τον πολίτη «σταθμισμένα» στο επίκεντρο. H λέξη «σταθμισμένα» είναι κλειδί καθώς όλα τα υφιστάμενα μοντέλα υπόσχονται το ίδιο, ωστόσο κατά την εκτέλεση η πρακτική συμμετοχή του πολίτη είναι ελάχιστη. Η φιλοσοφία μας είναι, ότι ο πολίτης έχει πλήρη επίγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει και σε πολλές περιπτώσεις κατέχει την γνώση για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση τους.

Η σφαίρα του συμμετοχικού σχεδιασμού

Η πρακτική που κυριαρχεί σήμερα στην πλειοψηφία των περιφερειών και στην ΠΑΜΘ, είναι η υλοποίηση των έργων και των κοινωνικών προγραμμάτων από τους ειδικούς, το λεγόμενο στην διεθνή ορολογία «Top-Down». Μια δεύτερη πρακτική που κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα στους πολιτικούς λόγους είναι η ανάπτυξη από τη βάση, αντίστοιχα στην διεθνή ορολογία «Bottom Up», το οποίο αναφέρεται στον σχεδιασμό και ανάπτυξη από τους πολίτες.
Οι δύο πρακτικές έχουν μια καλή βάση για πολιτική επικοινωνία και το χτίσιμο θεωριών, ωστόσο παρουσιάζουν σοβαρή έλλειψη κατανόησης του πραγματικού κόσμου. Τα προβλήματα λύνονται με «σταθμισμένη» συμμετοχή και των δύο μερών (διάγραμμα), κάτι  στην διεθνή ορολογία αναφέρεται ως Mid-stream. Δηλαδή κάθε υλοποίηση έργων και κοινωνικών προγραμμάτων που αφορά τους πολίτες εφαρμόζει τις αρχές του συμμετοχικού σχεδιασμού σε βαθμό που εξαρτάται από την φύση της δραστηριότητας.

Το Μοντέλο

Οι πολίτες πρέπει να έχουν λόγο στις λύσεις που σχεδιάζονται για τα δικά τους προβλήματα ενώ η πολιτεία και οι ειδικοί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε έργου, δράσης ή παρέμβασης ή έργου με ποικίλους τρόπους (καθοδήγηση, αδειοδότηση, κατασκευή, μελέτη, κ.ο.κ.). Συνεπώς δεν υπάρχει ποτέ αποτελεσματική ανάπτυξη ΜΟΝΟ από ειδικούς ή ΜΟΝΟ από τη βάση, αλλα συμμετοχικός σχεδιασμός σε ισορροπία που διασφαλίζει τον προσανατολισμό στον πολίτη.

O πυρήνας του μοντέλου είναι η μετάβαση σε ένα νέο στυλ διοίκησης το οποίο έχει τον πολίτη «σταθμισμένα» στο επίκεντρο. H λέξη «σταθμισμένα» είναι κλειδί καθώς όλα τα υφιστάμενα μοντέλα υπόσχονται το ίδιο, ωστόσο κατά την εκτέλεση η πρακτική συμμετοχή του είναι ελάχιστη. Η φιλοσοφία είναι ότι ο πολίτης έχει πλήρη επίγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει και σε πολλές περιπτώσεις κατέχει την γνώση για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση τους.

Το μοντέλο της ΠΣ αποτελείται από έξι (6) βασικές αρχές οι οποίες εφαρμόζονται κάθετα σε κάθε σχεδιασμό και εκτέλεση παρέμβασης η κοινωνικών προγραμμάτων που αφορά τους πολίτες. Αυτά είναι:

  • Προσανατολισμός στον Πολίτη
  • Καθορισμός στόχων
  • Τεκμηρίωση
  • Επίγνωση (Ανάλυση πόρων, εμποδίων και δυνατοτήτων)
  • Σχεδιασμός
  • Αξιολόγηση και ηθική ανασκόπηση

Οι 6 βασικές αρχές

Με τον πολίτη και όχι για τον πολίτη

Παρά το γεγονός ότι όλες οι παρεμβάσεις και κοινωνικά προγράμματα από τους κρατικούς μηχανισμούς σχεδιάζονται για τους πολίτες, στην εφαρμογή παρατηρείται  χαμηλός βαθμός ανταπόκρισης. Αναζητώντας καλές πρακτικές από την εφαρμογή προσανατολισμού στον πολίτη σε διεθνές επίπεδο, προκύπτει ότι αυτός επαληθεύεται όταν συμβαίνουν τα παρακάτω:

  1. Εκπαίδευση για την εμπλοκή των πολιτών στην πρώτη γραμμή
  2. Συνεχής έρευνα για την κατανόηση των πολιτών
  3. Διαρκή προγράμματα εμπλοκής των πολιτών
  4. Προγράμματα εκπαίδευσης και ενημέρωσης των πολιτών
  5. Προσαρμοσμένες απαντήσεις σε διάφορες ομάδες ή τμήματα
  6. Προγράμματα παρακολούθησης και ανατροφοδότησης
  7. Προγράμματα εθελοντισμού, καθοδήγησης (mentoring) και σύνδεση των παρόχων υπηρεσιών με τις κοινότητες που εξυπηρετούν.

Αν δεν γνωρίζεις που πηγαίνεις, δεν θα φτάσεις ποτέ

Κάθε πρόγραμμα πρέπει να έχει ξεκάθαρους στόχους, τι θέλει να πετύχει. Με αυτό τον τρόπο εξοικονομούνται οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι από πλεονάζουσα εργασία. Η σαφής στόχευση διασφαλίζει ότι όλες οι εργασίες και ενέργειες έχουν συνάφεια με τον  σκοπό .

Aπο τα δεδομένα στη γνώση

Η εκτίμηση είναι ότι λιγότερο από 1 ευρώ στα 100 ευρώ δαπανών της περιφέρειας που ξοδεύεται υποστηρίζεται από απτά στοιχεία. Στοιχεία που τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα και την προοπτική.  Στόχος είναι σε κάθε δαπάνη για παρέμβαση ή πρόγραμμα να προηγείται έρευνα και συλλογή δεδομένων που τεκμηριώνουν την ανάγκη και πως αυτή η δαπάνη αντανακλά τα πραγματικά προβλήματα για τους πολίτες.

Η τεκμηρίωση είναι μια διαδικασία συλογής και επεξεργασίας δεομένων με στόχο να προσφέρουν γνώση με την κατανόηση της οποίας αποκτάται από τους διοικητικούς επίγνωση των ζητημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν.

Τα δεδομένα είναι γνώση. Τα επεξεργασμένα δεδομένα προσφέρουν επίγνωση. Η ανάλυση πόρων, εμποδίων και δυνατοτήτων προσφέρει μια γενική προοπτική για το πεδίο σχεδιασμού και εφαρμογής. Τι έχουμε στη διάθεση μας, τι δυνατότητες έχουμε  και ποια είναι τα πιθανά εμπόδια.

 

Έχοντας πλέον επίγνωση των ζητημάτων και αξιόπιστα δεδομένα εφαρμόζεται αναλυτικός σχεδιασμός με στάδια εφαρμογής και σημεία ανατροφοδότησης κατά την εκτέλεση, ώστε να γίνουν αναπροσαρμογές αν κάτι δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του σχεδιασμού.  Βασική παράμετρος του σχεδιασμού είναι η δυνατότητα μέτρησης αποτελεσμάτων και η δημιουργία αντίστοιχων δεικτών.

Η ηθική ανασκόπηση είναι μια πρωτοβουλία που θα θέσουμε σε εφαρμογή για κάθε παρέμβαση ή έργο της ΠΑΜΘ. Κάθε παρέμβαση θα συνοδεύεται από μια έκθεση, από ανεξάρτητη επιτροπή που θα εξετάζει την ηθική διάσταση της δράσης ή παρέμβαση καταπατά δικαιώματα ή ηθικούς κανόνες.

 

Επιμέλεια, συντονισμένη λειτουργία και μετρήσιμα αποτελέσματα. Το πιο σημαντικό μέρος είναι αυτό της αξιολόγησης συνοδευόμενο από την ηθική ανασκόπηση. Η σταθερή ανατροφοδότηση κατά την εκτέλεση κάθε έργου συνεισφέρει στην πρόληψη αστοχιών ενώ διασφαλίζει την ομαλή ροή.